Oeps! Het NOS Journaal sloeg in augustus 2023 de plank mis met een AI-gegenereerde foto van verknipte . Geen van de betrokken redacteurs had in de gaten dat het niet ging om een echte afbeelding. Het incident staat niet op zichzelf. Steeds meer redacties onderkennen dan ook de noodzaak van richtlijnen voor het gebruik van generatieve AI op de nieuwsvloer.
Voorop staat het human-in-the-loop-principe. Het ANP, dat als eerste Nederlandse nieuwsmedium met een op AI aangepaste leidraad kwam, is hierin stellig: “We kunnen AI- of vergelijkbare systemen gebruiken ter ondersteuning van eindredactie, mits een mens daarna nog een finale check uitvoert.’’
Als dit niet gebeurt kan het lelijk misgaan, zo leert de aggregatiesite Microsoft Start ons. De website verzamelt en verspreidt nieuws geautomatiseerd sinds een groot deel van de 800 werknemers werd vervangen door AI. Dat gaat soms lelijk mis. Bij een artikel over de dood van een 21-jarige vrouw in Sydney voegde de site een poll toe: “Hoe denk jij dat deze vrouw overleden is? A. Zelfmoord; B. Een ongeluk; of C. Moord.” De reactie: Woede alom.
Het was niet de enige uitglijder. De dood van de Amerikaanse basketbalspeler Brandon Hunter werd verkondigd onder de kop ‘Brandon Hunter nutteloos op 42-jarige leeftijd’. Je kunt je de reacties voorstellen.
Opdracht
- Individueel: Lees AI-richtlijnen: Wat doe je als redactie wél en wat niet met kunstmatige intelligentie? / Villamedia
- Maak groepjes van twee of drie verdeeld naar tekst, beeld en geluid. Er zijn dus groepjes verantwoordelijk voor de richtlijnen voor tekst, andere groepjes zijn verantwoordelijk voor beeld, en nog andere groepjes voor geluid.
Help de NOS! Formuleer per groepje drie richtlijnen voor het gebruik van generatieve AI op de redactie van NOS Nieuws. Noteer deze per groepje op post-its (1 richtlijn per post-it). Plak de post-its op het bord en groepeer ze naar inhoud. Plaats de meest strenge richtlijnen links en de meest soepele rechts. - In drie grotere groepen: Bespreek de clusters en noteer hierbij de uitgangspunten van de organisatie. Check ook de richtlijnen van andere publieke omroepen zoals de BBC. Elke groep stelt een top-3 van richtlijnen voor de NOS vast.
- Klassikaal: van elke groep pitcht een vertegenwoordiger de gekozen top-3 van richtlijnen, gevolgd door een korte ronde van vragen en discussie. Is er consensus? Zo niet, dan stemt de klas als geheel voor een van de voorgestelde sets.
Materiaal
- Post-its
- Pennen
- Whiteboard markers
Tijdsindicatie
45 minuten totaal, te verdelen in:
- Het lezen van de introductie en stap 1: 10 minuten
- Stap 2: 10 minuten
- Stap 3: 10 minuten
- Stap 4: 15 minuten
